مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت

مقدمه: بیماران مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه، واکنش‌های فیزیولوژیکی نابهنجار به رویدادهای استرس‌زا نشان می‌دهند. هدف از اجرای پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمانگری پردازش شناختی با درمان شناختی مبتنی بر طرح‌واره بر متغیرهای زیست‌شناختی جانبازان جنگ مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مزمن بود.

روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی بود که در آن از طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری مشتمل بود بر کلیه جانبازان جنگ عراق علیه ایران و مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه که در سال 1393 ساکن استان کرمانشاه بودند. از جامعه آماری پژوهش، 36 نفر بر اساس نمونه‌گیری هدفمند که معیارهای شمول در پژوهش را داشتند انتخاب و در سه گروه گمارش شدند. شرکت‌کنندگان به مدت 12 جلسه تحت درمان گروهی پردازش شناختی و 14 جلسه درمان مبتنی بر طرح‌واره یانگ قرار گرفتند و مرحله پیگیری نیز 1 ماه پس از پایان درمان انجام شد. جهت جمع‌آوری داده‌ها از چک لیست اختلال استرس پس سانحه-نسخه نظامی، مصاحبه بالینی ساختار یافته برای اختلالات محور اول فشارسنج و دماسنج دیجیتالی استفاده شد. داده‌ها با سطح اطمینان 95/0 به کمک نرم‌افزار آماری IBM SPSS22 و با روش آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر چند متغیری تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین نمرات متغیرهای وابسته در مراحل پس‌آزمون و پیگیری در گروه‌های آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به‌طور معناداری متفاوت است (05/0> P). همچنین نتایج آزمون تعقیبی سیداک (Sidak) حاکی از عدم تفاوت معنادار بین دو روش درمانی بر کاهش متغیرهای زیستی بوده است (05/0< P).

نتیجه‌گیری: درمان پردازش شناختی و درمان شناختی مبتنی بر طرح‌واره، هر دو در بهبود نشانگان فیزیولوژیکی اختلال استرس پس از سانحه مؤثر هستند.

کلیدواژه‌ها: اختلال استرس پس از سانحه، جانبازان جنگ، درمان پردازش شناختی، طرح‌واره درمانی، متغیرهای زیست‌شناختی